Wyobraźmy sobie świat w 2100 roku: temperatura na Piotrkowskiej osiąga 50 C. Ludzie chodzą w specjalnych skafandrach. Czy jest szansa, żeby uniknąć totalnej katastrofy klimatycznej?

 

 

Szansa na unikniecie szeregu niekorzystnych zjawisk pogodowych związanych z globalnym ociepleniem oczywiście istnieje. Obserwowane zmiany klimatu związane są ze wzrostem koncentracji gazów cieplarnianych w atmosferze powstających w wyniku spalania paliw kopalnych. Zatem konieczne jest ograniczenie ich emisji. Jednak wymaga to podjęcia szeregu działań przez ludność całej planety.

Wzrost temperatury jaki obserwujemy w XX i XXI wieku ściśle związany jest ze wzrostem zawartości gazów cieplarnianych (takich jak dwutlenek węgla, metan czy tlenki azotu) w atmosferze. Przyczyniają się one do silniejszego pochłaniania promieniowania długofalowego Ziemi a tym samym do zwiększenia energii w systemie klimatycznym, co przejawia się w stopniowym wzroście temperatury naszej planety. Wzrost koncentracji wspomnianych gazów cieplarnianych powodowany jest w głównej mierze przez spalanie paliw kopalnych (np. węgla kamiennego, ropy naftowej czy gazu ziemnego). Warto również dodać, że na wzrost koncentracji gazów cieplarnianych mają wpływ również takie procesy jak deforestacja olbrzymich obszarów leśnych (np. wycinanie lasów amazońskich), osuszanie obszarów bagiennych, czy też intensywne rolnictwo.

Do określenia jak może zmienić się klimat w przyszłości służą tzw. scenariusze zmian klimatu. Jak one powstają? W pierwszej kolejności opracowuje się różne scenariusze zmian koncentracji gazów cieplarnianych w XXI wieku. Na przykład zakłada się, że rozwój globalnej gospodarki oparty jest na zużyciu paliw kopalnych i nie są podejmowane działania na rzecz ochrony klimatu. W takim przypadku do końca XXI można się spodziewać wzrostu koncentracji gazów cieplarnianych do poziomu około 940 ppm. Taki scenariusz prowadzi do bardzo silnego wymuszenia radiacyjnego w funkcjonowaniu systemu klimatycznego. Jest to tzw. scenariusz RCP8.5. Inne scenariusze zakładają, że ludzkość podejmuje różne działania na rzecz odejścia (w większym lub mniejszym stopniu) od paliw kopalnych i prowadzeniu różnych działań pro środowiskowych. W takim przypadku można się spodziewać, że koncentracja gazów cieplarnianych może być mniejsza. Na przykład w tzw. scenariuszu RCP2.6, zakłada się, że koncentracja gazów cieplarnianych do 2100 roku nie przekroczy 420 ppm. Następnie, dla tak opracowanych scenariuszy zmian koncentracji gazów cieplarnianych przeprowadza się symulacje zmian klimatu. Dokonuje się tego za pomocą tzw. modeli klimatu. Taki model klimatu to zespół równań opisujących zachowanie się atmosfery dla określonych warunków. Różne scenariusze zmian koncentracji gazów cieplarnianych to różne wymuszania radiacyjne dla funkcjonowania systemu klimatycznego. W efekcie podjętych działań otrzymujemy informacje jak mogą się zmienić warunki klimatyczne na Ziemi w zależności od założonych zmian zawartości dwutlenku węgla i innych gazów cieplarnianych w atmosferze.

W przypadku braku podjęcia działań na rzecz ochrony klimatu i silnego wzrostu koncentracji gazów cieplarnianych (scenariusz RCP8.5) wyniki badań pokazują, że na koniec wieku średnia temperatura globalna wzrośnie o około 3.7°C (w stosunku do średniej temperatury z lat 1986-2005). Największych zmian należy się spodziewać w Arktyce, północnej Kanadzie czy na Syberii. Tutaj wzrost średniej temperatury rocznej może osiągnąć poziom 8-9°C (w stosunku do średniej temperatury z lat 1986-2005). Natomiast w przypadku podjęcia działań mających ochronę klimatu, zdecydowanie się na korzystanie np. z odnawialnych źródeł energii (scenariusz RCP2.6) prognozowane zmiany klimatu nie są tak duże. W takim przypadku średnia globalna temperatura może zmienić się w zakresie 1°C (w stosunku do średniej temperatury z lat 1986-2005). W tym scenariuszu w rejonie Europy Środkowej (w tym w Polsce) zmiana średniej temperatury może zawierać się w przedziale 0.5-1°C . Warto również dodać, że prognozowane zmiany klimatu to nie tylko wzrost temperatury. Należy oczekiwać zmian praktycznie we wszystkich parametrów meteorologicznych.

 

Dr Mariusz Siedlecki